Kaynama Noktası Yükselmesi ve donma noktası alçalması ile mol kütlesi saptanması

Kolligatif Özellikler
Çözünenin uçucu olmadı ı, ve çözücü ile katı çözelti vermedi i bir ideal çözeltinin
saf çözücüye göre buhar basıncı dü mesi, donma sıcaklı ı dü mesi, ve
kaynama sıcaklı ı yükselmesi yanında ozmoz olayı sayısal özellik ta ımaktadır.
Çözünen taneciklerden olu an taneciklerin büyüklü üne, ekline, cinsine, kimyasal
yapısına ve yüküne ba lı olmayıp yalnızca sayısına ba lı oldu undan dolayı bu
özelliklere kolligatif özellikler adı verilmi itr.
Su veya bazı organik sıvılar içinde bu çözücülerde katı fazda homojen karı ım
vermeyen ve uçucu olmayan moleküller ya da iyonik yapıdaki katıların çözülmesiyle
ideal seyreltik çözeltiler hazırlanmaktadır. Üre ve sakkaroz gibi katıların bir sıvıda;
örne in suda çözünmesiyle olu an tanecikler nötral moleküller oldu u halde,
sodyum klorür ve aluminyum sülfat gibi katıların çözünmesiyle olu an tanecikler artı
ve eksi yüklü iyonlardır. Elektrik akımını iletiklerinden dolayı iyonik çözeltilere genel
olarak elektrolit çözeltiler denir. Çözeltilerde ba ımsız hareket edebilen tanecikelrin
sayısı çözünen moleküllerin ya da iyonların sayısına e ittir. Tümüyle iyonla anlara
kuvvetli, kısmen iyonla anlara zayıf elektrolit denir.
Moleküler maddelerden hazırlanan çözeltilerdeki taneciklerin molar miktarı çözünen
maddenin molar miktarına e it oldu u halde, elektrolitlerle hazırlanan çözeltilerdeki
taneciklerin molar miktarı iyonla madan dolayı çözünen katının molar miktarından
daha büyüktür. Ayrı ma derecesi olan ve ayrı tı ında v mol iyon veren bir mol
iyonik katının çözünmesiyle olu an taneceiklerin molar miktarı Van’t Hoff faktörü
olarak tanımlanır ve i = 1- + v = 1+ (v-1) ba ıntısı ile verilir.
Moleküler çözünen maddeler için = 0 olur ve i = 1 olarak bulunur. Tümüyle
iyonla an maddelerde ise = 1 ve i = v olur.
2
Bir çözeltinin içinde çözünen madde miktarı arttıkça donma sıcaklı ının
dü mesinin nedeni çözücü molekülleri arasındaki mesafenin azalması ve
etkile imin artması ile açıklanabilir. Donma; moleküllerin biri birine iyice yakla ması
oldu una göre bunda çözünenin elektrostatik özelli i nedeniyle çözücü
moleküllerinin birbirine daha sıkı ba lanması etkili olmaktadır.
Çözelti içindeki çözünen arttı ında kaynama noktası yükselmesinin nedeni ise
çözünenin çözücü moleküllerini biri birine yakınla tırması ve kendine de
ba lamasıdır. Bu nedenle çözücü molekülleri biribirinden kolay uzakla amaz.
Kaynama da moleküllerin biri birinden uzakla ması serbest hareket etmesi
olaca ından daha fazla sıcaklı a gereksinim olacaktır.
Donma sıcaklı ı dü mesi belirlenerek çözünen katının molar kütlesinin bulunması
yöntemine kriyoskopi denir.